Σας έτυχε ποτέ να βλέπετε κάποιον πρώτη φορά και να πιστεύετε ακράδαντα ότι τον έχετε ξαναδεί; Υποφέρετε από περίεργους φόβους που στην ουσία θεωρείτε αδικαιολόγητους; Βασανίζεστε από έμμονες ιδέες; Μήπως τα ερωτήματα αυτά παραμένουν αναπάντητα; Κρατηθείτε, λοιπόν, γιατί τώρα αρχίζει η ξενάγηση στον συναρπαστικό ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΝΑΔΡΟΜΩΝ!

Με τις αναδρομές ασχολήθηκα εντελώς τυχαία. Μια φίλη, μου εξομολογήθηκε ότι από μικρή ένιωθε μεγάλη θλίψη την ημέρα των Χριστουγέννων. Πίστευα ότι κάτι συνέβη στη παιδική της ηλικία, το οποίο δε θυμόταν και συμφωνήσαμε να κάνουμε ύπνωση. Όταν ρώτησα «πώς σε λένε;», με έκπληξη άκουσα να μου δίνει ανδρικό όνομα. Τελικά αποδείχθηκε ότι στη προηγούμενη ζωή της ήταν ένα κωφάλαλο αγόρι 5 χρόνων. Οι γονείς του το άφησαν σε μια γριούλα να το μεγαλώσει, κι όταν εκείνη πέθανε ένας μεγαλόσωμος άντρας εγκατέλειψε το αγοράκι σ’ ένα χιονισμένο δάσος όπου πέθανε από το κρύο έπειτα από 24 ώρες. Τα δέντρα του δάσους ήταν έλατα. Η φίλη μου, λοιπόν, βλέποντας το έλατο την ημέρα των Χριστουγέννων ένιωθε να ξυπνούν μνήμες από το παρελθόν.

Η αναδρομή είναι ένα μέσο που μας επιτρέπει να ανακαλύψουμε και να αναβιώσουμε γεγονότα που έχουν συμβεί στη προηγούμενη ή στη παρούσα ζωή και συνεχίζουν να μας επηρεάζουν μέχρι σήμερα. Η αναδρομή μπορεί να συνοδεύεται από μεγάλη συναισθηματική εκτόνωση, ακόμη και από έντονο πόνο, όμως αυτή η εμπειρία αξίζει τον κόπο, δεδομένου ότι κάποιο άτομο, αναβιώνοντας ένα παλιό τραύμα, μπορεί να το θεραπεύσει.

Φυσικά δε πρόκειται για κάποια θαυματουργή θεραπεία. Υπάρχουν άτομα που απαλλάσσονται αμέσως από τους φυσικούς φόβους ή το άγχος όταν αναβιώσουν το τραύμα της παρούσας ή της προηγούμενης ζωής. Στη πορεία, συνήθως, το άτομο αποκτά μεγαλύτερη γνώση και κατανόηση των στοιχείων που υπάρχουν στο ασυνείδητό του, γεγονός που το βοηθάει να ζήσει μια πιο ικανοποιητική ζωή. Οι φόβοι μας δεν οφείλονται πάντοτε σε προηγούμενες ζωές. Αρχικά ερευνάμε αν οφείλονται στην τωρινή ζωή μας. Όμως, αν δεν υπάρχει καμία αιτία, τότε μπορεί να ευθύνεται μια από τις προηγούμενες ζωές μας. Για παράδειγμα, κάποια πελάτισσα φοβόταν τη θάλασσα. Δεν έμπαινε ποτέ να κολυμπήσει μόνη στην παραλία. Στην προσπάθεια αναβίωσης αυτού του φόβου στην τωρινή ζωή της δε βρέθηκε αιτία. Στη ερώτηση «Τι ακριβώς φοβάσαι;» η απάντηση ήταν ότι κάποιος θα την τραβήξει στο βυθό και θα τη μαχαιρώσει. Η αναδρομή έδειξε ότι σε προηγούμενη ζωή, που ήταν άντρας, είχε δολοφονηθεί ακριβώς με τον τρόπο αυτό.

Αν και με την αναδρομή εντοπίστηκε αιτία, εντούτοις, δεν το έχει ξεπεράσει ακόμη. Δεν κολυμπάει όταν είναι μόνη στην παραλία, όμως δε νιώθει πλέον ότι είναι τρελή –γνωρίζει την αιτία του φόβου της.

Η αναδρομή σε προηγούμενη ζωή μας απελευθερώνει και από το φόβο του θανάτου. Δεν υπάρχει θάνατος. Ο θάνατος και η γέννηση μπορεί να παρομοιαστεί με τη διαδικασία του ύπνου και της αφύπνισης, χάρη στην οποία ξυπνάμε ξεκούραστοι και ανανεωμένοι, έτοιμοι για να αρχίσουμε να δουλεύουμε σε νέες κατευθύνσεις, με νέα έμπνευση. Το παλιό και φθαρμένο πεθαίνει για να δώσει τη θέση του στο καινούριο, διότι δε μπορεί να υπάρχει πρόοδος με κουρασμένο σώμα και κουρασμένο μυαλό. Η διερεύνηση των προηγούμενων ζωών με τις αναδρομές δημιουργεί μια επίγνωση της μοναδικότητας κάθε ατόμου και ταυτόχρονα επιβεβαιώνει την αδελφοσύνη όλων των ανθρώπων. Διαλύει τις προκαταλήψεις και δείχνει πως η επιθυμία για εκδίκηση δεν έχει κανένα νόημα.

Η αναδρομή θεωρείται απαραίτητη μόνο σ’ εκείνους που έχουν έντονους και ανεξήγητους φόβους ή ενοχές. Η κάθε ζωή μας είναι μοναδική και οφείλουμε να τη ζήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Πρώτα θεραπεύουμε την παρούσα ζωή μας και μετά τις προηγούμενες. Γνωρίζοντας τον εαυτό μας στη τωρινή ζωή μας, θεραπεύουμε το παρελθόν μας και βελτιώνουμε το μέλλον μας (την επόμενη ζωή μας).

Ο σύγχρονος Ινδός μύστης Osho αναφέρει σε ομιλία του: « Θα πρέπει να υπάρξει κάποιος σύνδεσμος, κάποια επικοινωνία μεταξύ αυτής της ζωής και της προηγούμενης. Ό,τι κατακτήσατε στη προηγούμενη ζωή θα πρέπει να γίνει γνωστό και θα πρέπει να έχετε την ικανότητα να κάνετε το επόμενο βήμα προς τα εμπρός. Για το λόγο αυτό, ο Βούδας και ο Μαχαβίρα αφιέρωσαν 40 χρόνια στην προσπάθεια να κάνουν τους ανθρώπους να θυμηθούν τις προηγούμενες ζωές τους.

Δεν είναι δύσκολο να σας κάνει κάποιος να θυμηθείτε τις προηγούμενες ζωές σας, όμως αυτό που λέγεται ‘κουράγιο’ έχει χαθεί. Είναι δυνατόν να σας κάνουν να τις θυμηθείτε μόνο εάν έχετε αποκτήσει την ικανότητα να παραμένετε ανενόχλητοι μέσα στις πιο δύσκολες αναμνήσεις αυτής της ζωής. Όταν καμία ανάμνηση αυτής της ζωής δε μπορεί να γίνει αιτία ανησυχίας για σένα, τότε μόνον μπορείς να οδηγηθείς στις αναμνήσεις των προηγούμενων ζωών».

Η εξερεύνηση των προηγούμενων ζωών βασίζεται φυσικά στην έννοια της μετενσάρκωσης. Ωστόσο, θα πρέπει να τονίσουμε τη διαφορά ανάμεσα στη μετεμψύχωση και στη μετενσάρκωση. Στη μετεμψύχωση η ψυχή μπορεί να επιλέξει να μπει στο σώμα ανθρώπου, ζώου, φυτού ή ορυκτού, ενώ στη μετενσάρκωση η ψυχή επιλέγει το σώμα ανθρώπου ανεξαρτήτως φύλου. Στον ινδουισμό η μετεμψύχωση συνδέεται στενά με την έννοια του ινδουισμού περί Θεού. Μολονότι λατρεύουν πολλές θεότητες, ουσιαστικά τις λατρεύουν ως όψεις ενός μοναδικού, πανταχού παρόντος, απρόσωπου θεού που ονομάζεται Μπράχμαν. Αυτός ο θεός βρίσκεται παντού, είναι παρόν στις καρδιές όλων μας. Το κομμάτι του Θεού που βρίσκεται μέσα μας είναι ταυτόσημο με τον Μπράχμαν και ονομάζεται Άτμαν. Σύμφωνα με τον ινδουισμό, ο σκοπός της ζωής είναι η ένωση του Άτμαν με τον Μπράχμαν. Ένας ινδουιστής σοφός μας λέει ότι ο Άτμαν είναι ο «ίδιος ο εαυτός μας», ο εντός Θεός και ότι θα «ενωθεί με τον εαυτό αυτόν». Όποιος πετυχαίνει αυτή τη θεϊκή ένωση, μπορεί να έχει προσπέλαση στην απεριόριστη δύναμη του θεού, ακόμα και όσο ζει μέσα σ’ ένα θνητό σώμα.

Αν και η ψυχή περιέχει μια σπίθα από θεϊκότητα δεν είναι η ίδια Θεός. Μέσα από τις ζωές πάνω στη Γη, οι ψυχές παγιδεύτηκαν από την άγνοια, τον πόνο και τα βάσανα. Δημιούργησαν καρμικά δεσμά που προκαλούν τη συνεχή επιστροφή τους στη Γη μέσα σε νέα σώματα.

Στον ινδουισμό η λέξη «κάρμα» σημαίνει τις πράξεις εκείνες που δεσμεύουν τη ψυχή στο κόσμο της ύπαρξης. Η Μαχαμπαράτα (ινδουιστικό έπος) λέει: «Όπως ακριβώς ένας γεωργός φυτεύει συγκεκριμένους σπόρους και έχει τη συγκεκριμένη συγκομιδή, το ίδιο συμβαίνει με τις καλές και τις κακές πράξεις». Επειδή έχουμε σπείρει τόσο το καλό όσο και το κακό, πρέπει να επιστρέψουμε για να δρέψουμε τη συγκομιδή μας. Ο ινδουισμός αναγνωρίζει ότι κάποιες ψυχές είναι ικανοποιημένες με το να ζουν τη μία ζωή μετά την άλλη. Απολαμβάνουν τη ζωή στη Γη, με την ανάμειξη της ευχαρίστησης, του πόνου, της επιτυχίας και της αποτυχίας.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο μονοπάτι για εκείνους που έχουν κουραστεί από τις ατελείωτες επιστροφές: Η ένωση με τον Θεό. Όταν οι ψυχές αποφασίζουν να επιστρέψουν στη πηγή τους, ο στόχος είναι να εξαγνιστούν από την άγνοια και το σκοτάδι. Η διαδικασία αυτή μπορεί να χρειαστεί πολλές ζωές. Η Μαχαμπαράτα συγκρίνει τη διαδικασία του εξαγνισμού με το έργο του χρυσοχόου, ο οποίος καθαρίζει το μέταλλό του ρίχνοντάς το πολλές φορές μέσα στη φωτιά. Μολονότι μια ψυχή μπορεί να εξαγνιστεί μέσα σε μία ζωή έπειτα από έντονες προσπάθειες, οι περισσότερες ψυχές χρειάζονται εκατοντάδες γεννήσεις για να εξαγνιστούν. Όταν η ψυχή εξαγνιστεί, έχει απαλλαγεί από το κύκλο της επαναγέννησης και είναι ένα με τον Μπράχμαν.

Η ψυχή αποκτά την αθανασία. Όπως οι ινδουιστές, έτσι και οι βουδιστές θεωρούν τον κύκλο της επαναγέννησης σαν ένα τροχό, στον οποίο είμαστε δεμένοι μέχρι να μπορέσουμε να σπάσουμε τις καρμικές αλυσίδες.

Κάρμα Και Μοιρολατρία

Το κάρμα, σύμφωνα με τους ινδουιστές, κάνει τους ανθρώπους να γεννιούνται με ορισμένες τάσεις ή χαρακτηρίστηκα, αλλά δεν τους εξαναγκάζει να πράττουν σύμφωνα με αυτά. Το κάρμα δεν αρνείται την ελεύθερη βούληση. Για τον Βούδα η πίστη στη μοίρα ή το πεπρωμένο ήταν το πιο επικίνδυνο από όλα τα δόγματα. Η μετενσάρκωση όχι μόνο δε μας καθηλώνει σε μια αμετάτρεπτη μοίρα, αλλά μας δίνει την ευκαιρία να ενεργήσουμε σήμερα για να αλλάξουμε το μέλλον. Οι καλές πράξεις μας σήμερα μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο ευτυχισμένο αύριο. Ο άνθρωπος που μετενσαρκώνεται δεν είναι ο ίδιος με την προηγούμενη ζωή του. Για την ακρίβεια δεν είναι ούτε ο ίδιος ούτε κάποιος άλλος.

Ο Βουδιστής σοφός Ναγκασένα χρησιμοποίησε την εικόνα ενός ποταμού, ο οποίος έχει τις ίδιες όχθες και πορεία από την μία μεριά στη άλλη, αλλά ούτε μια σταγόνα από το ίδιο νερό που είχε χθες. Ένας άνθρωπος λοιπόν που μετενσαρκώνεται ενώ είναι διαφορετικής «ουσίας» από τον προγενέστερο εαυτό του, έχει τις ίδιες τάσεις και πρότυπα αναφοράς μ’ εκείνον.

Αρχαία Ελλάδα και Μετενσάρκωση

Στην Αρχαία Ελλάδα συναντάμε τη θεωρία της μετενσάρκωσης στα Ελευσίνια Μυστήρια, οπού γίνονταν μυστικές θρησκευτικές τελετές από τον 7^ο αιώνα π.Χ. Τη νύχτα στη μεγάλη αίθουσα της μύησης αναπαριστούσαν την αναζήτηση της Περσεφόνης από τη μητέρα της Δήμητρα, θεά της γεωργίας και της γονιμότητας. Σύμφωνα με το μύθο, ο Πλούτωνας, θεός του κάτω κόσμου, απήγαγε την Περσεφόνη και την μετέφερε στο βασίλειό του. Με αναμμένους πυρσούς , η Δήμητρα περιπλανιόταν στον κόσμο αναζητώντας την κόρη της μέχρι που ο Ερμής την έσωσε από τον Άδη και την έφερε ξανά στο φως της ημέρας. Από τότε όμως η Περσεφόνη ήταν υποχρεωμένη να περνά το μισό χρόνο στον κάτω κόσμο, επιστρέφοντας στην γη την άνοιξη.

Για τους μυημένους, το θέμα του μύθου δεν αφορούσε τη γεωργία ή το θερισμό, αλλά στην αθανασία της ψυχής. Η Περσεφόνη αντιπροσωπεύει την ψυχή και η Δήμητρα το θεϊκό εαυτό. Κάθε χρόνο οι συμμετέχοντες που αναπαριστούσαν το χωρισμό και το αντάμωμα της Δήμητρας και της Περσεφόνης γιόρταζαν τη δική τους ελπίδα για την επανένωση με το θεϊκό εγώ τους –τη δική τους θεοποίηση. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως οι άνθρωποι μπορούσαν να γίνουν θεοί. Ο Πλάτωνας μας δίνει μία ακόμα απόδειξη για την ελληνική πίστη στη μετενσάρκωση. Γράφει την εξής ιστορία: «κάποιος άνδρας, ονόματι Ήρα, σκοτώθηκε στη μάχη. Το σώμα του δεν έδειχνε να αποσυντίθενται και δώδεκα ημέρες αργότερα, καθώς κειτόταν πάνω στη νεκρική πυρά επέστρεψε στη ζωή. Ο Ήρα αφηγήθηκε όσα του είχαν συμβεί στη διάρκεια εκείνων των δώδεκα ημερών.

Θυμήθηκε ότι τον οδήγησαν ενώπιον μιας ομάδας κριτών, οι οποίοι του είπαν ότι θα λειτουργούσε ως αγγελιοφόρος και θα έλεγε στους ανθρώπους της Γης όσα είχε δει. Είδε, λοιπόν κάποιες ψυχές να ανεβαίνουν προς τον ουρανό και άλλες να κατεβαίνουν προς τη Γη για τιμωρηθούν».

Αν και αυτό μοιάζει πολύ με την χριστιανική άποψη για τον Παράδεισο και την Κόλαση, εκείνες οι ψυχές δεν έμειναν για πάντα σε καμιά από τις δύο περιοχές. Ο Ήρα ανέφερε ότι μόλις ολοκληρώθηκε η περίοδος της ανταμοιβής ή της τιμωρίας τους, στάλθηκαν πίσω στη γη , μέσα σε νέα σώματα, «σαν αστέρια που πέφτουν».

Οι Ορφικοί τον 7^ο π.Χ. αιώνα έλεγαν στον μυημένο ότι μετά το θάνατο έπρεπε να απαγγείλει τους ακόλουθους στίχους ενώπιον της θεάς Περσεφόνης: «Ομολογώ ότι ανήκω στη δική σου ευλογημένη φυλή… έχω υποστεί την τιμωρία για τις άδικες πράξεις. Έχω ξεφύγει από τον θλιβερό, βασανιστικό τροχό. Έχω περάσει με ανυπόμονα πόδια στον κύκλο που επιθυμούσα». Η απάντηση που ήλπιζαν πως θα έπαιρναν από τη Περσεφόνη έλεγε: «Ευτυχισμένε και ευλογημένε, θα είσαι θεός και όχι θνητός».

Ο έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας δίδασκε ότι η ψυχή είναι χωριστά από το σώμα και υπάρχει πέρα από αυτό, κρίνεται δε μετά θάνατον βάσει των έργων της και στη συνέχεια μεταναστεύει σ’ ένα άλλο σώμα, ενώ ο Εμπεδοκλής, φιλόσοφος του 5^ου αι., στο έργο του «Καθαρμοί» λέει: «Η μοίρα του είναι να περιπλανιέται στη γη τρεις φορές αμέτρητα χρόνια και να γεννιέται μέσα στο χρόνο σε όλα τα είδη των θνητών μορφών, αλλάζοντας τη μία δύσκολη ζωή σε μια άλλη». Ο Ιάμβλιχος, λέει ο Πυθαγόρας, μπορούσε να προβλέψει σεισμούς, να σταματήσει καταιγίδες, να γαληνέψει θάλασσες και να βρίσκεται σε δύο μέρη ταυτόχρονα, ενώ ο Εμπεδοκλής επονομαζόταν «γητευτής των ανέμων» και ισχυριζόταν ότι βάδιζε στη γη ως «ένας αθάνατος θεός» που μπορούσε να γαληνέψει τον άνεμο, να θεραπεύσει ασθενείς και να ξαναφέρει στη ζωή τους νεκρούς.

Μυστική Θεολογία

Στα ευαγγέλια υπάρχουν μαρτυρίες για τη μετενσάρκωση. Οι Ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς μας λένε ότι αφ’ ότου ο Ιησούς άρχισε να κηρύττει, υπήρχε η φήμη πως αυτός ήταν η μετενσάρκωση του Ηλία ή του Ιερεμία. Επίσης μας λένε ότι επανειλημμένα οι άνθρωποι αναρωτιόντουσαν αν ο Ιωάννης ήταν ή όχι ο Ηλίας. Οι γνωστικοί Χριστιανοί, οι οποίοι υποστήριζαν ότι κατείχαν τις εσωτερικές και πιο πνευματικές διδασκαλίες του Χριστού, δίδασκαν τη μετενσάρκωση. Σύμφωνα με τους γνωστικούς, ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ένα με τον Θεό και αυτό μπορεί να το επιτύχει με τον ατομικό αγώνα του, ενώ οι αντίπαλοι δίδασκαν ότι η σωτηρία εκχωρείται μόνο μέσω της Εκκλησίας δια της Θείας Χάριτος. Ο πολυγραφότερος Πατέρας της Εκκλησίας, ο Ωριγένης, στο έργο του «Περί Άρχων» ρωτάει: «Εάν οι ψυχές δεν προϋπήρχαν, τότε γιατί συναντάμε κάποιους που είναι εκ γενετής τυφλοί, αν δεν διέπραξαν αμαρτία, ενώ άλλοι γεννιούνται χωρίς κανένα πρόβλημα;». απαντά ο ίδιος στο ερώτημά του λέγοντας: « είναι ξεκάθαρο ότι υπήρξαν ορισμένες αμαρτίες προτού οι ψυχές έλθουν μέσα στα σώματα και ως αποτέλεσμα αυτών των αμαρτιών λαμβάνει κάθε ψυχή μια δίκαιη ανταπόδοση». Με άλλα λόγια, η μοίρα των ανθρώπων εξαρτάται από τις πράξεις που διέπραξαν κατά το παρελθόν. Δίδασκε ότι ο Θεός έδωσε σ’ όλους τους ανθρώπους ίδιες ευκαιρίες και δυνατότητες, όμως οι πράξεις μας προκάλεσαν τις διαφορές μας. Η πίστη στη μετενσάρκωση δεν υπάρχει μόνο στον ινδουισμό και στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Ιουδαίος ιστορικός του 1^ου αιώνα Ιώσηπος Φλάβιος μας πληροφορεί ότι οι Εσσαίοι ζούσαν το ίδιο είδος ζωής με τους οπαδούς του Έλληνα φιλόσοφου Πυθαγόρα. Επίσης υποστηρίζει ότι και οι Φαρισαίοι, οι ιδρυτές του ραβινικού ιουδαϊσμού, πίστευαν στη μετενσάρκωση. Ακόμη ο Φίλων, σύγχρονος του Ιησού, σύμβουλος των Πατέρων της Εκκλησίας και εξαίρετος Ιουδαίος μυστικιστής είχε υιοθετήσει τις θεωρίες του Πλάτωνα. Λέει ότι «η ζωή είναι σαν ένα ποτάμι που παγιδεύει τις ψυχές. Οι άγγελοι είναι ψυχές που δε μπαίνουν ποτέ στο ποτάμι, αλλά λειτουργούν διάκονοι και βοηθοί του Πατρός. Άλλες ψυχές αρπάζονται από το ρεύμα και καταπίνονται από το στρόβιλο του βίαιου ρεύματος. Είναι όμως ικανές να αναδυθούν στην επιφάνεια και να ανυψωθούν προς τα επάνω επιστρέφοντας στο χώρο απ’ όπου προήλθαν». Η πίστη στη μετενσάρκωση καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Τον Ιούνιο του 325, στη Νίκαια, ο αυτοκράτορας Κων/νος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο ακριβώς για το θέμα αυτό. Από 1.800 επισκόπους παρευρέθησαν 300 (άρα δεν ήταν και τόσο οικουμενική η σύνοδος!).

Το δόγμα της Νίκαιας μιλάει για έναν Θεό που τον χωρίζει τεράστιο κενό από τους ανθρώπους. Στο βιβλίο του Θωμά του Αγωνιστή, που γράφτηκε το 2^ο αι. μ.Χ.. ο Σωτήρας λέει στον Θωμά: « Εκείνος που δεν γνωρίζει τον εαυτό του, δεν έχει γνωρίσει τίποτα, ενώ εκείνος που έχει γνωρίσει τον εαυτό του έχει αποκτήσει τη γνώση για το βάθος των πάντων».

Με άλλα λόγια, όταν γίνεις ένα με τον εντός Θεό, θα έχεις γίνει ένα με τα πάντα. Μέχρις ότου το επιτύχεις αυτό θα εξακολουθείς να γεύεσαι το θάνατο, να συμμετέχεις στη θνητή ζωή, να παθαίνεις, να ζεις και να ξαναπεθαίνεις. Ο μόνος τρόπος για να ξεφύγεις από τον κύκλο την επαναγέννησης είναι να εισέλθεις στην αιώνια ζωή μέσα από τη συνειδητότητα. Αυτός είναι ο τρόπος αποφυγής του θανάτου!

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ωροσκόπος, Τεύχος 4, τον Αύγουστο του 2003.